حضرت محمد(ص) بهترین الگوی بشریت
لَقَدْ كانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كانَ يَرْجُوا اللَّهَ وَ الْيَوْمَ الْآخِرَ وَ ذَكَرَ اللَّهَ كَثِيراً .
می دانیم که گزینش فرستادگان خدا از میان انسانها از آن روست که بتوانند سرمشق برای امتها باشند, چرا که مهم ترین و مؤثرترین بخش تبلیغ و دعوت پیامبران, دعوتهای عملی آنهاست. آنها باید (اسوه ناس) و (قدوه خلق) باشند
قرآن کریم می فرماید :
لَقَدْ كانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كانَ يَرْجُوا اللَّهَ وَ الْيَوْمَ الْآخِرَ وَ ذَكَرَ اللَّهَ كَثِيراً .
همانا براى شما در (سيرهى) رسول خدا الگو و سرمشقى نيكوست، (البتّه) براى كسانى كه به خدا و روز قيامت اميد دارند و خدا را بسيار ياد مىكنند.
پيامبر اعظم صلي الله عليه وآله جداي از خصوصيات معنوي و نورانيت و اتصال به پروردگار و مراتب و درجاتي که از فهميدن آن ها قاصر هستيم. از لحاظ شخصيت انساني و بشري، يک انسان بي نظير است.
رسول گرامی اسلام (ص) يک شخصيت عظيم، با ظرفيت بي نهايت و با خلق و رفتار و کردار بي نظير، در صدر سلسله انبيا و اوليا قرار گرفته است و ما مسلمانان موظف شده ايم که به آن بزرگوار اقتدا کنيم چرا که فرمود «لکم في رسول الله اسوة حسنة»
ما بايد به پيامبراقتدا کنيم نه فقط در خواندن چند رکعت نماز و روزه بلکه در رفتار، گفتار، معاشرت و معامله مان هم بايد به او اقتدا کنيم، پس بايد او را نخست بشناسيم.
ذکر نام محمد (صلي الله عليه وآله وسلم ) و شرح گوشه هايي از زندگي آن حضرت آنچه که به شان ایشان است بیان نشده و چهره ي نوراني آن درة التاج آفرينش و آن گوهر يگانه ي عالم وجود براي بسياري از افراد آن چنان که شايسته است، روشن نيست.
تمام خصوصيات مثبت يک انسان کامل و والا در او جمع بود و واقعاً سالها وقت لازم است که انسان درباره ي خصوصيات تنها اخلاقي پيامبر حرف بزند و بنویسد .
.برخي از جوانب اخلاقي انحضرت (ص)عبارتند از :
الف – امانتداري
امين بودن و امانتداري پیامبر اسلام آن چنان بود که در دوران جاهليت او را به امين نام گذاري کرده بودند و مردم هر امانتي که برايشان خيلي اهميت داشت به انحضرت مي سپردند و مطمین بودند که امانت به آن ها سالم برخواهد گشت.
حتي بعد از آن که دعوت اسلام شروع شد و آتش دشمني با قريش بالا گرفت، در همان شرایط آنهای که در صف دشمنان اسلام قرار داشتند ، مي خواستند چيزي را در جايي به امانت بگذارند، به پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم ) مي دادند.
ب – صبر و بردباري
بردباري پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم )بسيار قابل توجه است و پیروی مسلمانان به آن حضرت در اين زمينه، مشکلات زيادي را حل مي کند.
صبر و بردباري او حد و اندازه نداشت ، چيزهايي که ديگران از شنيدنش بي تاب مي شدند در آن رسول الله (ص) بي صبری به وجود نمي آورد. گاهي دشمنان در مکه رفتارهايي با او مي کردند که وقتي یاران انحضرت (ص)مي شنيدند، کاسه صبر شان لبریز گردیده عصباني می شدند و از خود واکنش نشان مي دادند، اما پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم ) همين مناظر را با بردباري تحمل کرده می کرد .
ج – جوانمردي
يکي از بارزترين صفات شخصيتي آن حضرت،جوانمردي بود .
دشمنان خود را مورد عفو و بخشش قرار مي داد. اگر در جايي ستمديده اي بود، تا وقتي به کمک او نمي شنافت، دست بر نمي داشت. بارها با دشمنان مغلوب خود رفتاري کرد که براي آن -ها قابل فهم نبود. مانند روز فتح مکه که فرمود «امروز روز انتقام نیست روز گذشت و بخشش است.» لذا انتقام نگرفت. اين، جوانمردي ، عفو و گذشت انحصرت در برابر سرسخترین دشمن شاهکاری است که هر گز نظیر آن در تاریخ بشریت تکرار نشده است .
د- صداقت و راستی
در دوران جاهليت، تجارت مي کرد و شرکايي داشت. يکي از شرکاي دوران جاهليت او بعدها ميگفت او بهترين شريکان بود، نه لجاجت ميکرد، نه جدال مي کرد، نه بار خود را بر دوش شريک مي گذاشت و نه به مشتري دروغ مي گفت. صادق و درست کردار بود.
ه – نظافت و پاکی
اين بعد از شخصيت پيامبر ( صلي الله عليه وآله وسلم ) نتايج و ثمره ای بسيار جالبي به همراه داشت که از دوران کودکي، موجود نظيفي و پاکی بود. در دوران نوجواني، سرشانه کرده، بعد در دروان جواني محاسن وسرشانه می کرد ، بعد از اسلام که مرد مسني بود، کاملاً مقيد به نظافت بود. لباس پيامبر وصله زده و کهنه، اما تميز بود. اين ها در معاشرت، در رفتار، در وضع خارجي و بهداشت، خيلي مؤثر است. اين چيزهايي به ظاهر کوچک اما در باطن خيلي مهم و مؤثر است.
و- خوش رفتاري
رفتارش با مردم، رفتار خوش بود. در جمع مردم هميشه بشاش بود، تنها که مي شد، آن وقت غم هايي که داشتت، ظاهر مي شد، به همه سلام مي کرد، اجازه نمي داد در حضور او به کسي دشنام دهند و از کسي بد گويي کنند، خود او هم به هيچ کس دشنام نمي داد و از کسي بدگويي نمي کرد. با ضعفا کمال خوشرويي داشت و با اصحاب خود شوخي مي کرد.
ز- عبادت
گرچه هيچ کس نمي تواند در عبادت خداوند، هم از حيث کميت و هم کيفيت مانند پيامبر ( صلي الله عليه وآله سلم ) باشد
براي الگوگیری مسلمانان لازم و مفيد است.
عبادت او آن چنان عبادتي بود که پاهاي او از ايستادن درمحراب عبادت ورم مي کرد. بخش عمده اي از شب ها را به بيداري و عبادت و تضرع و گريه و استغفار و دعا مي گذرانيد .
در جواب اصحاب که به او مي گفتند: يا رسول الله تو که گناهي نداري، اين همه دعا و عبادت و استغفار چرا؟ مي فرمود: «آيا بنده سپاسگزار خدا نباشم که اين همه به من نعمت داده است.
ح – استقامت
در نشر و پخش فرامین و دساتیر دين اسلام در شرايط آن زمان عربستان را استقامت آن بزرگوار مي دانند و مي فرمايند: استقامت او استقامتي بود که در تاريخ بشري نظير او را نمي شود نشان داد. آن چنان استقامتي نشان داد که توانست اين بناي مستحکم خدايي را که ابدي است، پايه گذاري کند. با استقامت او ياران آن چناني تربيت شدند. با استقامت او در آنجايي که هيچ ذهني گمان نمي برد، بنای مدنيت ماندگار بشري در وسط صحراهاي بي آب و علف عربستان برافراشته شد.
اخلاق حکومتي پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم )
الف – عادل و با تدبير
کسي که تاريخ ورود پيامبر به مدينه را بخواند – آن جنگ هاي قبيله اي، آن حمله کردن ها، آن کشاندن دشمن از مکه به وسط بيابان ها، آن ضربات متوالي، آن برخورد با دشمن عنود – انسان آن چنان تدبير قوي و حکمت آميز و همه جانبه اي در خلال اين تاريخ مشاهده مي کند که حيرت آور است.
ب – حافظ و نگهدارنده ي ضابطه و قانون
تبعيت از پيامبر ( صلي الله عليه وآله وسلم )از قانون.
او حافظ و نگهدارنده ي ضابطه و قانون بود، نمي گذاشت قانون نقض شود، چه توسط خودش، چه توسط ديگران، خودش هم محکوم قوانين بود، آيات قرآن هم بر اين نکته ناطق است. طبق همان قوانيني که مردم بايد عمل مي کردند، خود آن حضرت هم دقيقاً عمل مي کرد و اجازه نمي داد تخلفي شود.
ج – عهد نگهداري و رازداري
اين اخلاق ممکن است از نظر سياست مردود باشد . اما پيامبر( صلي الله عليه وآله وسلم ) با تمام مشاغل سياسي ، اجتماعی و دعوتی که داشت آن را رعايت مي کرد.
از ديگر خلقيات حکومتي او اين بود که عهدنگهدار بود . هيچ وقت عهدشکني نکرد، قريش با او عهدشکني کردند، او نکرد. او هم چنين رازدار بود. وقتي براي فتح مکه حرکت مي کرد، هيچ کس نفهميد پيامبر کجا مي خواهد برود. کاري کرد که تا نزديک مکه قريش هنوز خبر نداشتند که پيامبر دارد به مکه مي آيد.
د- رفتار متفاوت در برابر دشمنان
بسيار مشکل خواهد بود که انسان رفتارهاي متفاوتي در برابر دشمنان خود داشته باشد.
دشمنان را يک طور نمي دانست، اين از نکات مهم زندگي پيامبر است. بعضي از دشمنان، دشمناني بودند که دشمنيشان عميق بود، اما پيامبر اگر مي ديد که اين ها خطر عمده اي ندارند با اين ها کاري نداشت و نسبت به آن ها آسان گير بود، بعضي ها هم بودند که طر داشتند، اما پيامبر آن ها را مراقبت مي کرد و زير نظر داشت. اما پيامبر با دشمناني که از ناحيه آن ها خطر وجود داشت، به شدت سختگير بود و دستور داد خاينان بني قريظه را در يک روز به قتل برسانند و بني نظير و بني قينقاع را بيرون کردند و خيبر را فتح کردند، چون اين ها دشمنان خطرناکي بودند
اين مجموعه اخلاق شخصي پيامبر ( صلي الله عليه وآله وسلم ) که مجموعه اي گرانبها براي همه مسلمانان محسوب مي گردد، انسان حقيقت جو و عدالت طلب را به سوي خود مي کشد و مسلمانان که امروز بيش از هر زمان ديگري به وحدت کلمه و عدالت و حقيقت طلبي نياز دارند، با گرايش به اخلاق نيکو و پسنديده پيامبر ( صلي الله عليه وآله و سلم ) مشکلات فردي و اجتماعي خود را تا حد زيادي برطرف مي کنند.
نکته ها در آیه فوق
«أُسْوَةٌ» در مورد تأسّى و پيروى كردن از ديگران در كارهاى خوب به كار مىرود. در قرآن دوبار اين كلمه دربارهى دو پيامبر عظيم الشّأن آمده است: يكى درباره حضرت ابراهيم عليه السلام و ديگرى درباره پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله. جالب آن كه اسوه بودن حضرت ابراهيم در برائت از شرك و مشركان است و اسوه بودن پيامبر اسلام در آيات مربوط به ايستادگى در برابر دشمن مطرح شده است.
نقش پيامبر در جنگ احزاب، الگوى فرماندهان است: هدايت لشكر، اميد دادن، خندق كندن، شعار حماسى دادن، به دشمن نزديك بودن و استقامت نمودن. حضرت على (رض)فرمود: در هنگامهى نبرد، خود را در پناه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله قرار مىداديم و آن حضرت از همهى ما به دشمن نزديكتر بود.»
اين آيه در ميان آيات جنگ احزاب است؛ امّا الگو بودن پيامبر، اختصاص به مورد جنگ
ندارد و پيامبر در همهى زمينهها، بهترين الگو براى مؤمنان است.
پیام های از آیه فوق
1- در الگو بودن پيامبر شك نكنيد. «لَقَدْ»
2- الگو بودن پيامبر، دائمى است. «كانَ»
3- گفتار، رفتار و سكوت معنادار پيامبر حجّت است. «لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ»
4- معرّفى الگو، يكى از شيوههاى تربيت است. «لَكُمْ- أُسْوَةٌ»
5- بايد الگوى خوب معرّفى كنيم، تا مردم به سراغ الگوهاى بَدَلى نروند. «رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ»
6- بهترين شيوهى تبليغ، دعوت عملى است. «أُسْوَةٌ»
7- كسانى مىتوانند پيامبر اكرم را الگو قرار دهند كه قلبشان سرشار از ايمان و ياد خدا باشد. لِمَنْ كانَ يَرْجُوا اللَّهَ …
8- الگوها هر چه عزيز باشند؛ امّا نبايد انسان خدا را فراموش كند. «رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ- ذَكَرَ اللَّهَ كَثِيراً»
این گونه برخوردها بود که دلهای همه را مجذوب او کرد، بر پیروان آن حضرت مخصوصاً مسئولان و بزرگان و رهبران جامعه است که چنین روشی را پیشه خود سازند، و چنین عدالتی را در حق مردم روا دارند تا مردم صادقانه به دور آنان حلقه زنند، و امر همه اصلاح شود
عبدالرووف توانا
۴ ربیع الاول ۱۴۴۶
نظرات بسته شده است.